Aanleiding

Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport) heeft de Nederlandse Sportraad (NLsportraad) verzocht een analyse te maken van de ontwikkelingen in de topsport en media en hieruit voorkomende dillema's. Daarbij heeft ze gevraagd om toekomstscenario's voor de mogelijke invloed van de media op de maatschappelijke waarde van topsport.

De NLsportraad wil benadrukken met deze analyse op geen enkele wijze te tornen aan de persvrijheid. 

Samenvatting

De NLsportraad constateert in de 'Analyse topsport en media' dat er in de topsport en media veel ontwikkelingen plaats vinden waarop de overheid nauwelijks invloed heeft. Het sportmedialandschap en het mediaconsumptiepatroon zijn aan verandering onderhevig. Dit heeft invloed op de maatschappelijke waarde van topsport. De NLsportraad heeft via een aantal toekomstscenario's geschetst hoe media van invloed kunnen zijn op de maatschappelijke waarde van topsport. Ook is beschreven wat de belangrijkste ontwikkelingen in de topsport en media zijn en welke mogelijke dillema's hieruit voortkomen.

Dilemma’s

De NLsportraad signaleert een drietal dilemma's die voortkomen uit de ontwikkelingen in de topsport en media: 

• De marktwaarde van commerciële sport enerzijds en de publieke bereikbaarheid ervan op het open net anderzijds; 
• Meer fanbeleving met risico op beïnvloeding en verslaving of sportorganisaties die minder geld verdienen;  
• Ingrijpen op de markt door aanbod te creëren voor minder populaire, kleinere sporten of het gat tussen populaire en minder populaire sporten laten groeien.

Toekomstscenario's

De NLsportraad beschrijft drie toekomstscenario’s en maakt een inschatting welke impact die hebben op de onderdelen die het ministerie van VWS hanteert van de maatschappelijke waarde van topsport:

• De (top)sporter als mens centraal: in dit scenario gebruikt de topsporter zijn bekendheid om als influencer extra inkomsten te genereren. Ze genereren extra inkomsten door sponsoring en gebruiken hun bekendheid om maatschappelijke vraagstukken onder de aandacht te brengen. Clubs en bonden profiteren van de sterrenstatus van topsporters om hun sport te promoten, en media richten zich steeds meer op het persoonlijke leven van topsporters via boeken, documentaires en social media. De overheid ziet kansen om topsporters in te zetten voor maatschappelijke doelen zoals gezondheid en vitaliteit. 
• Virtueel futuristische sportbeleving: in dit scenario wordt topsport volledig gedreven door technologie en data, met een focus op prestatie en fanbeleving in een futuristische online omgeving. Hierbij zouden vooral achter de fanbeleving de verdienmodellen zitten. Dit toekomstscenario heeft waarschijnlijke positieve effecten, zoals dat door data-analyse de prestaties van de topsporter naar verwachting beter worden. Maar ook negatieve effecten, bijvoorbeeld dat de sporter in dit scenario geen privacy meer heeft. 
• Sport op overweldigend veel mediaplatformen: in dit scenario volgen fans sport via meerdere apparaten en kanalen tegelijk. Dit toekomstscenario heeft waarschijnlijk positieve en negatieve effecten. De mediarechten zijn verdeeld over een groot aantal verschillende partijen zoals streamingdiensten, socialemediaplatformen en televisiezenders. Er is sprake van versnippering. Dit maakt het bijvoorbeeld lastig om alles te zien, waardoor verbinding tussen fans kan afnemen en mediaplatformen nieuwe strategieën toepassen om kijkers te behouden. Ook zullen er diverse abonnementen nodig zijn om live naar sport te kunnen kijken, wat niet voor iedereen betaalbaar is. Een voordeel is bijvoorbeeld dat naar alle waarschijnlijkheid de zichtbaarheid en het bereik sterk zullen toenemen. 

Beleidskeuzes

Evenementenlijst

De evenementenlijst in de Mediawet is een beleidsinstrument waarmee de overheid ingrijpt in het sportmedialandschap in Nederland. Voor de toekomstscenario’s is het relevant in te schatten wat er gebeurt met de evenementenlijst. Daarom beschrijft de raad in de analyse drie beleidskeuzes die de overheid kan maken over de evenementenlijst: geen evenementenlijst, de huidige evenementenlijst behouden, of de evenementenlijst actualiseren met populaire sporten. 

Status

De analyse ‘Topsport en media’ is op 8 maart 2023 aangeboden aan de minister voor Langdurige Zorg en Sport. Zij heeft op 16 maart 2023 inhoudelijk gereageerd op de analyse in een brief aan de Tweede Kamer. Zij meldt daarin de analyse te delen en te erkennen die mee te nemen in gesprekken die gevoerd gaan worden ten behoeve van de uitwerking van het strategisch kader topsport 2032. Daarnaast bevestigt de minister de beperkte invloed van de overheid op de maatschappelijke waarde van topsport via media en draagt zorg voor het meewegen van de analyse bij de evaluatie van de Mediawet.

Commissie

De analyse van topsport en media heeft raakvlakken met het advies ‘Organisatie en financiering van de topsport’. Daarom heeft de raad besloten dat beide trajecten door dezelfde commissie te laten begeleiden. Namens de NLsportraad zaten hierin Marjolein Bolhuis-Eijsvogel (voorzitter), Bernard Wientjes en Elke Snijder. Als experts namen plaats Dennis Vink, Hugo van der Poel, Marjan Olfers, Bert van Oostveen, Maarten van Bottenburg en Ruud Koning.